23 sierpnia 1939 r. przedstawiciele dwóch totalitarnych mocarstw – minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop oraz ludowy komisarz spraw zagranicznych ZSRS, pełniący jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych (premiera), Wiaczesław Mołotow – podpisali w Moskwie w obecności Stalina sowiecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, którego konsekwencją był IV rozbiór Polski.
W Przemyślu 23 sierpnia 2023 r., w 84. rocznicę podpisania zbrodniczego paktu Ribbentrop – Mołotow, odbyła się uroczystość odsłonięcia wystawy plenerowej przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej mówiącej o tragedii narodu polskiego „Zbrodnie niemieckie i sowieckie na Polakach 1939-1945”
Uroczystość otworzył i prowadził Dyrektor IPN Oddział w Rzeszowie dr hab. Dariusz Iwaneczko.
Wśród zabierających głos był Prezes IPN dr Karo Nawrocki. W swoim wystąpieniu podkreślił
„Pomnik, który stoi w Przemyślu „Zesłańcom Sybiru i Ofiarom Katynia’ w swojej symbolice przypomina wagon, którym wywożono Polaków.
Miasto Przemyśl – symbol pokazuje, że nie było różnicy pomiędzy dwoma totalitaryzmami. Dwa największe totalitaryzmy niemiecki i sowiecki podpisały pakt, który miał być IV Rozbiorem Polski. Przygotowana wystawa mówi o wypełnieniu protokołu podpisanego 23 sierpnia 1939 r.
Podkreślił, że oglądając wystawę będzie świadomość o zbrodniach do, których mogło nie dojść gdyby przed rokiem 1939 i w 1939 r. były wypełniane porozumienia sojusze”.
Marian Boczar – wiceprezes przemyskiego Oddziału Związku Sybiraków w wystąpieniu zwrócił uwagę na rozmiar tragedii jakiej doświadczyli mieszkańcy Przemyśla i powiatu przemyskiego w wyniku podpisanego paktu Ribbentrop-Mołotow. Liczne deportacje rozpoczęte 10 lutego 1940 r. doprowadziły do tego, że według danych Związku Sybiraków w czasie II wojny światowej deportowanych na Sybir i do Kazachstanu było 1 350 tyś i po wojnie 400 tyś. Podkreślił, że żyjący Sybiracy dbają o pamięć o Ofiarach totalitaryzmu sowieckiego.
W wydarzeniu uczestniczyli członkowie przemyskiego Oddziału Związku Sybiraków na czele z Prezes Stanisławą Żak. W wydarzeniu wzięli udział: Piotr Pilch, wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, Radosłwa Wiatr, wicewojewoda podkarpacki, Wojciech Bakun, prezydent Miasta Przemyśla, Jan Pączek Starosta Przemyski, dr Lucjan Fac, zastępca Muzeum dyrektora Ziemi Przemyskiej, Szymon Wawrzyszko, pełniący obowiązki dowódcy 5. Batalionu strzelców podhalańskich mjr Bartłomiej Kaszyński przewodniczący Zarządu Regionu Ziemia Przemyska NSZZ „Solidarność”. Wartę honorową wystawili żołnierze 5 Batalionu Strzelców Podhalańskich.
Po wystąpieniach przed pomnikiem złożono kwiaty i zapalone znicze.
Przedstawiciele IPN oraz zebrani goście uczcili ofiary zbrodni niemieckich, składając kwiaty pod Ścianą straceń na Zasaniu. W tym miejscu 31 grudnia 1943 roku Niemcy rozstrzelali dziesięciu polskich zakładników w odwet za zastrzelenie (28 grudnia 1943 roku) przez organizację podziemną agenta gestapo Stanisława Szajnę.
Wystawa „Zbrodnie niemieckie i sowieckie na Polakach 1939–1945” ujmuje najważniejsze informacje na temat zbrodni dokonanych przez okupantów niemieckich i sowieckich na obywatelach polskich w latach 1939–1945. Przygotowana została przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Lublinie przy współpracy Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN Delegatura w Radomiu.
