We wrześniu 1939 roku, Przemyśl stał się miastem granicznym pomiędzy agresorami niemieckim i sowieckim. Stało się tak na mocy paktu Ribbentrop – Mołotow, zawartego pomiędzy hitlerowską III Rzeszą i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Przebiegająca przez środek miasta rzeka San stała się graniczną. Miasto przez dwa lata, do czasu ataku III Rzeszy na Sowietów, było podzielone na strefę niemiecką i radziecką.
Wraz z pierwszą deportacją na wschód 10 lutego 1940 roku, kiedy wywożono Polaków z Kresów Wschodnich, gehenna rozpoczęła się także dla najmłodszych obywateli Rzeczypospolitej. Kilkuletnie dzieci trafiały na Syberię, w miejsce, które od wieków było dla Polaków symbolem katorgi, męczeństwa i śmierci. Tymi dziećmi są dziś żyjący Zesłańcy Sybiru.
W 82. rocznicę pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir i do Kazachstanu członkowie przemyskiego Oddziału Związku Sybiraków wraz Przemyskiem Stowarzyszeniem Rekonstrukcji Strojów Historycznych Damy i Huzary i mieszkańcami miasta upamiętnili ofiary sowieckiego totalitaryzmu.
Uroczystości rozpoczęły się Mszą św. w intencji deportowanych, odprawioną w kościele pw. św. Trójcy, której przewodniczył ks. prałat Stanisław Czenczek. Podczas eucharystii homilię wygłosił ks. prałat Jan Mazurek – kapelan przemyskiego Oddziału Związku Sybiraków. Po nabożeństwie zapalono znicze przed tablicą umieszczoną w arkadii murów kościelnych, następnie uczestnicy w marszu milczenia przeszli Wyb. Jana Pawła II przez kładkę na Sanie do pomnika „Zesłańcom Sybiru i Ofiarom Katynia”.
Przed pomnikiem odegrano Hymn Sybiraków, a prezes przemyskiego Oddziału Stanisława Żak przypomniała historię zesłań okresu II wojny światowej 1940 – 1941 i powojennego 1944 – 1956. Wiersz pt.: „Netta Folwark” Mariana Jonkajtysa przeczytali aktorzy przemyskiego Teatru „Fredreum” Marta Dyrkacz i Tadeusz Szczerbaty. Podczas uroczystości Odznaką Honorową Sybiraka została uhonorowana Jednostka Strzelecka 2009. Dekoracji Sztandaru dokonał w imieniu Prezesa Zarządu Głównego, członek Zarządu Głównego Związku Sybiraków Pan Marian Boczar.
Nie zabrakło podziękowań dla osób, które wspierają działalność naszego Oddziału. Okolicznościowy dyplom otrzymali: ks. prałat Stanisław Czenczek, Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego Pan Piotr Pilch i Prezydent Miasta Przemyśla Pan Wojciech Bakun.
W imieniu obecnych na uroczystości samorządowców głos zabrał Pan Wojciech Bakun Prezydent Miasta Przemyśla dziękując przemyskim Sybirakom za trud kontynuowania i upowszechniania pamięci o ofiarach Sybiru. Podkreślając, że są żywym przykładem tego, iż „Polskiego serca i polskiej duszy nie da się złamać”.
Dla uświetnienia uroczystości Agata Osip – uczennica Szkoły Podstawowej nr 15 im. A. Mickiewicza w Przemyślu – zaprzyjaźnionej z naszym Oddziałem -zaśpiewała utwór „Taki kraj”. Na zakończenie przed pomnikiem złożono kwiaty i zapalono znicze.
W tym dniu przedstawiciele Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Strojów Historycznych Damy i Huzary wcielili się w postacie wywiezionych na Syberię mieszkańców Przemyśla i okolic.
W uroczystości udział wzięli władze samorządowe. Obecny był Pan Piotr Pilch Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, Pan Jan Pączek Starosta Przemyski, Pan Wojciech Bakun Prezydent Miasta wraz z Przewodniczącym Przemyskiej Rady Miejskiej Panem Maciejem Kamińskim, oraz radnym Panem Tomaszem Leszczyńskim.
Wartę honorową przy pomniku wystawił 5. Batalion Strzelców Podhalańskich i Związek Strzelecki „Strzelec”.
Współorganizatorami uroczystości było: Urząd Miejski w Przemyślu , Przemyskie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej X D.O.K., Przemyskiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Strojów Historycznych Damy i Huzary.
Galeria zdjęć: https://photos.app.goo.gl/3KzSdgqVS8VPDcjC8
Tekst: Stanisława Żak
Zdjęcia: Łukasz Sztolf i Marian Boczar
